Go local: een tour door het oude Morinj, Montenegro

Beautiful but wild, zo legt Mičo Montenegro uit: er zijn niet altijd duidelijke regels, de liefde voor drinken en van de ongereptheid van de mooie natuur, vol groen tinten, diepe blauwe wateren en zonnige dagen. Het is er wild, nog niet in banen geleid, maar oh zo mooi. Je zult meteen van haar houden. En dat klopt, helemaal! We komen na zo’n vijftien minuten aan op het grote landgoed van Mičo in Morinj, Montenegro. Ergens verstopt achter de huizen, halverwege een berg met een schitterend uitzicht over de baai. Alsof het niet veel voorstelt neemt hij ons mee, maar man, wat kijk ik mijn ogen uit!

Van Japanse appelbomen bij de ingang tot complete struiken vol laurierbladeren. Er staan appelbomen, kersenbomen, sinaasappelbomen, olijfbomen, druivenplanten, oneindig veel vrolijk gekleurde bloemen en planten en bakken vol met aardbeien en kruiden. Met open mond staan we te kijken naar wat er allemaal gepland staat en hier en daar plukt Mičo wat bladeren vanaf om ons te laten proeven of ruiken. Zo slingeren we verder door zijn tuin terwijl hij het ene na het andere aanwijst. Vruchten en kruiden die ik nog nooit in het echt had zien groeien en waarvan ik, tot mijn schaamte, moet bekennen dat ik niet eens wist hóe ze groeien. Ik ruik, ik luister, ik kijk. Er is zoveel om in je op te nemen en opnieuw is het allemaal zo mooi en anders dan ik gewend ben.

We lopen over oneven stenen, langs een kleine beek zo richting de voormalige stal. Ooit huis van drie koeien, nu het domein van Mičo en dé plek waar alle drank gedestilleerd wordt, waar de likeuren staan uitgestald en waar de kruiden gedroogd worden om later thee van te maken, te gebruiken bij koken of om toe te voegen aan de rakija. Na een korte rondleiding binnen, worden we weer mee naar buiten genomen en dan vallen de grote glazen potten op die her en der verspreid staan: de likeur in wording. In sommige potten zitten druiven of handen vol vijgen, andere potten zitten vol rozenblaadjes of salie. Mičo vertelt ons hoe het in zijn werk gaat: suiker erbij, in de zon laten staan voor een aantal dagen en voor je het weet is het gefermenteerd en krijgt het die kenmerkende, zoete smaak van likeur. Anders dan de rakija die echt gedestilleerd moet worden en dus nóg meer alcohol bevat.

We zien nog meer bijzondere struiken die zeldzame kruiden blijken te zijn zoals wijnruit. Ooit gevonden hoog in de omliggende bergen, uitgegraven en vervolgens in zijn eigen tuin geplaatst. Hij vertelt hoe dit kruid vroeger veel gebruikt werd in medicatie en dat het in grote hoeveelheden behoorlijk giftig kan zijn. Natuurlijk drinken we ook van dit kruid de rakija versie, net zoals we een likeur van salie drinken (dat veel wegheeft van de hoestdrankjes smaak), een van walnoten, een van kersen, een van Sint Janskruid en een van vijgen. Ondertussen wordt er thee gezet van tijm en wordt er vertelt over vroeger, hoe het hier ooit was en hoe het leven hier ooit geleefd werd. Voor het communistische regiem woonde hier ruim 2000 mensen in het dorp, ten tijde van het regiem werden alle zelfredzame mensen (dus met veel land vol groentes of eigen dieren) weggehaald en in fabrieken aan het werk gezet omdat de zelfredzaamheid niet paste bij wat het regiem wilde. Later zijn er maar weinig mensen teruggekeerd waardoor het nu vooral een dorp is vol ouderen en de tradities en gebruiken van deze plek langzaam in vergetelheid raakt.

Hij wijst naar de kachel die naast de bank staat waar wij op zitten en vertelt over rituelen voor een bruid die daarbij horen, hij vertelt over hoe het as vroeger werd gebruikt om kleren schoon te maken en te wassen en hoe het komt dat er aan de westelijke kant van de oude huizen geen ramen of deuren zitten. De koude westenwind wil je in de winter namelijk niet in je huis krijgen en dus is die kant een volledige muur. Ik zak nog meer onderuit op de bank terwijl hij blijft vertellen over vroeger, hoe het hier was ten tijde van de oorlog en hoe het een traditie was dat iedere 16-jarige jongen een eigen pistool kocht van zijn eigen geld om zo het land te kunnen beschermen tegen alle overvallers. Dat er om die reden veel jongeren zeevaarders werden omdat je daarmee geld kon verdienen. Hij dwaalt soms even af en is zo nu en dan even verzonken in de gedachtes over vroeger totdat zijn zoon hem langzaam terughaalt naar ons. Met een lach vraagt hij opnieuw en opnieuw of we het allemaal wel interessant vinden en of dit echt zo bijzonder is. Ja, ja dat is het echt.

We drinken nog meer, we praten nog langer en langzaam begint de zon te zakken. Een gouden gloed verspreid zich verder en verder over het land en wauw, wat een bijzondere dag was dit!